Ostoja Szachownica położona jest w środkowej części Wyżyny Wieluńskiej (województwo śląskie), na Krzemiennej Górze (227 m n.p.m.), która znajduje się około 4,5 km na północ od wsi Lipie. Ostoja obejmuje obszar o powierzchni 12.7 ha.
Szachownica to jeden z najdłuższych systemów jaskiniowych na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej. Ostoja jest drugim pod względem liczebności zimowiskiem nietoperzy w Polsce. Co roku hibernuje tutaj ponad 1000 nietoperzy, należących do 10 gatunków, a wśród nich takie rzadkie gatunki, jak nocek Bechsteina i nocek łydkowłosy. W ramach Europejskiej Sieci Natura 2000 Szachownica stanowi obszar specjalnej ochrony siedlisk.
Historia geologiczna i ukształtowanie
Krzemienna Góra to niewielki pagór ostańcowy, zbudowany z wapieni górnojurajskich. W górze tej powstał rozległy system jaskiniowy, którego długość przekraczała pierwotnie prawdopodobnie 2000 m. Eksploatacja wapienia w powstałym tu kamieniołomie (do roku 1962) spowodowała duże zniszczenia i rozdzielenie całego systemu, który aktualnie składa się z kilku oddzielnych jaskiń, do których wejście prowadzi z dna tegoż kamieniołomu. Aktualna łączna długość korytarzy to około 1000 m. Korytarze przecinają się pod kątem prostym i tworzą charakterystyczną siatkę stąd nazwa Szachownica. Jaskinia powstała około 10,5 tysiąca lat temu w wyniku rozmycia wzgórza wapiennego przez topniejące wody lodowca.
Ekosystem
Wzgórze Krzemiennej Góry w 60-70% zdominowane jest przez sztuczne nasadzenia sosnowe oraz nasadzenia złożone z innych gatunków drzew. Na niewielkiej powierzchni występuje płat kwaśnej buczyny z borówkami: czarną i brusznicą, gruszyczką jednostronną i kosmatką owłosioną. Pierwotnie prawdopodobnie całe wzgórze było zajęte przez ten rodzaj zbiorowiska, buczyna została jednak zniszczona podczas eksploatacji kamieniołomu. Na płytkiej glebie, na dnie kamieniołomu i w niektórych prześwietlonych miejscach na jego krawędzi można spotkać niewielkie płaty roślinności ciepłolubnej z bukwicą zwyczajną, miodownikiem melisowatym, sierpikiem barwierskim, przytulią północną i czyścicą storzyszek.
